लिळा चरित्रातील हत्ती आणि सात आंधळे यांची गोष्ट प्रसिद्ध आहे. बहुतेकांच्या कानावरून ती गेलेली असतेच. पण आता वाटतं की, विचारांच्या क्षेत्रात तो प्राथमिक शाळेतला धडा आहे. कारण डोळस माणसाला हत्ती कसा दिसतो हे सत्याचं प्रमाण निश्चित करून ती गोष्ट रचली आहे. डोळस माणसाला हत्ती जसा दिसतो ते त्याने कितीही समजावून सांगितलं तरीही अंध व्यक्तींसाठी ते निरर्थक राहील आणि त्यांना जे जाणवतं वा लक्षात येतं तेच त्यांच्यासाठी सत्य राहील. त्या सात आंधळ्यांचं सत्य वेगळंच राहणार. दुसरं म्हणजे - आंधळ्यांना हत्ती कसा समजतो किंवा डोळस माणसाला हत्ती कसा समजतो; याचं प्रत्यक्ष हत्तीच्या दृष्टीत काहीच महत्त्व नाही. हत्तीच्या दृष्टीने हत्ती काय असेल हे हत्ती सोडून कोणालाही कळणार नाही अन् हत्ती कोणाला सांगू शकणार नाही. अन् त्याने सांगितलं तरीही त्याचा काही उपयोग नसणार.
सत्य ही अशीच गंमत आहे.
#श्रीपाद कोठे
८ नोव्हेंबर २०२२
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा