शालेय अभ्यासक्रमात धार्मिक शिक्षण असावं की नसावं ही चर्चा सुरू झाली आहे. भगवद्गीता सक्तीची करावी या सूचनेवरून ही चर्चा सुरू झाली आहे. राज्याच्या शिक्षण मंत्र्यांशी मी याबाबतीत सहमत आहे. शाळेत धार्मिक शिक्षण देण्याची काही गरज नाही. सक्ती तर असूच नये. मात्र याचा अर्थ भगवद्गीता शिकवू नये असे नाही. शाळेच्या बाहेर जग एवढं मोठं आहे की त्यात भगवद्गीता शिकवता येते, येईल आणि शिकवावी. अनेक व्यक्ती, संस्था, संघटना यासाठी काम करत आहेत. हे प्रमाण आणखी वाढावे. यासाठी तीन कारणे -
१) शाळेत सक्ती केलेल्या विषयांची स्थिती काय आहे अन असते हे नीट पाहिलं, समजून घेतलं तर; भगवद्गीतेची तशी अवस्था होऊ नये.
२) भगवद्गीता ही अधिकारी व्यक्तींनी, साधकांनी, उपासकांनी, व्रतस्थ लोकांनी; किमान त्यासाठी मनाची तळमळ असणाऱ्यांनी शिकवावी.
३) समाजात अनेक शक्तीकेंद्रे असायला हवीत. सगळ्या गोष्टी एकाच दावणीला बांधण्याचा अट्टाहास समाजाला दुर्बल करतो. स्वायत्त, स्वतंत्र अशी शक्तीकेंद्रे; शिक्षणासह सगळ्या क्षेत्रात उभी राहायला हवीत. अमुक गोष्ट शिक्षणक्रमात समाविष्ट झाली की भरून पावलो, हा फॅशनेबल विचार टाकून देऊन, मूलभूत चिंतन करायला हवे.
भगवद्गीता शालेय शिक्षणात समाविष्ट करू नये या मतासोबतच; या निमित्ताने व्यक्त झालेल्या एका प्रश्नावरही विचार करणे गरजेचे आहे. शाळेत भगवद्गीता शिकवायची तर कुराण, बायबल का नको? असा तो प्रश्न. या प्रश्नावर व्यापक समाजमंथन व्हायला हवे. अन तो हिंदूंचा धर्मग्रंथ आहे इत्यादी प्रकारची चर्चा अजिबात होऊ नये. कुराण आणि बायबल यांच्या तुलनेत गीतेचा विचार, गीतेची शिकवण यांचे आवाहन मानवी जीवनासाठी, जगासाठी किती मोलाचे आहे, हे त्यातून पुढे यायला हवे. जगाच्या आजच्या प्रश्नांना सामोरे जाताना गीता व्यावहारिक आणि तात्त्विक दोन्ही अंगांनी किती मार्गदर्शक आहे हे दाखवून द्यायला हवे. अन त्या तुलनेत कुराण आणि बायबलची चिकित्सा व्हायला हवी. विज्ञान, बुद्धिवाद, आधुनिक जीवनमूल्ये, धारणा असे सगळे विषय त्यात यावेत. गीता किती मार्गदर्शक आहे हे सांगण्याऐवजी, ती मार्गदर्शक आहे हे लोकांनी स्वतःहून म्हणावे, अशी मांडणी करता यायला हवी. तू तू मी मी बाजूला सारून, गीतेला एका व्यापक कॅनव्हासवर नेण्यासाठी ही उत्तम संधी आहे; अशाच दृष्टीने याकडे पाहायला हवे.
- श्रीपाद कोठे
गुरुवार, २४ मार्च २०२२
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा